برآورد اقتصادی هزینه استحصال یک واحد حجم آب زیرزمینی و بررسی راندمان پمپاژ: مطالعه موردی دشت فیروزآباد

ارزیابی اقتصادی پمپاژ آب عموما به دلیل عدم آشنایی مهندسین به فنون اقتصاد مهندسی و از سوی دیگر گسترده و گاها دشوار بودن اندازه گیری عوامل موثر بر روی قیمت تمام شده آب استحاصلی، یا صورت نمی گیرد و یا مطالعات انجام شده به دلیل فرضی بودن بعضی از اطلاعات ، از دقت کافی برخوردار نیستند. در این تحقیق که در سال 1378 انجام شده، پمپاژ آب از منابع آب زیرزمینی از دیدگاه یک پروژه سرمایه گذاری مورد ارزیابی قرار گرفته است . بدین ترتیب که ابتدا دست فیروزآباد، واقع در 120 کیلومتری جنوب شیراز، بعنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید. سپس با برآورد کلیه فاکتورهای موثر در قیمت تمام شده آب استحصالی در هر یک از چاههای نمونه از قبیل: تعداد ساعات پمپاژ آب و کل حجم آب استحصالی در سال، اندازه گیری بده در محل هر چاه بصورت هفتگی، اندازه گیری مقدار گازوئیل و روغن مصرفی توسط موتورهای دیزل موجود در نمونه و یا برق مصرفی توسط الکتروموتورهای از طریق تکمیل پرسشنامه ها بصورت روزانه و در نهایت برآورد کلیه هزینه های سرمایه گذاری اولیه و جاری، با استفاده از روابط اقتصاد مهندسی، قیمت تمام شده یک مترمکعب آب استحصالی در هر یک از چاههای نمونه بدست آمده است . در ادامه تحقیق به، مقایسه موتورهای دیزلی و برقی موجود در چاههای نمونه، تعیین عمر اقتصادی موتورهای دیزل، تعیین حداکثر شعاع اقتصادی (حداکثر فاصله از شبکه برقی، انجام آنالیز حساسیت بر روی عوامل موثر در قیمت تمام شده آب استحصالی و تعیین راندمان پمپاژ و آبیاری پرداخته شده است . بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق بطور خلاصه می توان گفت که: الف - میانگین هزینه تمام شده جهت استحصال آب در چاههای برقی، در نرخ بهره های پایین، کمتر از موتورهای دیزلی می باشد. اما با افزایش نرخ بهره وضعیت تغییر می کند به گونه ای که استفاده از موتورهای دیزل اقتصادی میگردد. ب -استفاده از موتور پمپهای شناور در مقایسه با موتور پمپهای کوبلاژی برقی، علاوه بر اینکه از لحاظ اقتصادی (قیمت تمام شده آب استحصالی) مقرون بصرفه تر می باشند، درصد اتلاف انرژی کمتر و راندمان بالاتر نیز دارند. لذا بر اساس یافته ها این تحقیق استفاده موتور پمپهای شناور ارجحیت دارند. ج-بر اساس نتایج بدست آمده در پروژه آب ، بیشترین حساسیت به نرخ بهره می باشد و عوامل دیگر در مرحله بعدی قرار دارند. همچنین هزینه برق مصرفی در چاههای با موتور برقی بسیار کم بوده و تقریبا 1 درصد از کل هزینه سالانه را تشکیل می دهند. د- در نمونه های مورد مطالعه درصد اتلاف انرژی در طی پمپاژ آب بسیار بالا بوده و راندمان پمپاژ پایین می باشد (در حدود 42 درصد) همچنین درصد اتلاف آب در طی آبیاری نیز بسیار بالاست به گونه ای که راندمان آبیاری در چاههای نمونه حدود 32 درصد برآورد گردیده است .